20140312

Το ταμπού του Ελέγχου

Έχουμε συνηθίσει να αντιλαμβανόμαστε την έννοια του ελέγχου αποκλειστικά μέσα στο εξουσιαστικό πλαίσιο που φέρομε οι ίδιοι βιωματικά και το οποίο αναπαράγεται με αυτόματο τρόπο σχεδόν σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα, από τις προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις, την οικογένεια, το σχολείο, τις εργασιακές σχέσεις και τον κρατικό μηχανισμό. 

Ο έλεγχος που ασκείται από οποιονδήποτε βρίσκεται σε θέση εξουσίας και την χρησιμοποιεί για να επιβάλλει και να επιδείξει την εξουσία του είναι ασφαλώς αντιπαθής. Πόσω μάλλον όταν στην κορυφαία θέση εξουσίας βρίσκεται ένα κράτος το οποίο λειτουργεί ως μηχανισμός καταπίεσης και δημιουργίας ανισοτήτων. Όταν δε μία κυβέρνηση έχει ανάγει την υποκρισία σε κύριο μέλημά της, ένας όρος όπως «αυτοαξιολόγηση» δύσκολα θα πείσει οποιονδήποτε για τις αγαθές προθέσεις της.

Τίποτα από αυτά όμως δεν είναι αρκετό να αναιρέσει την ευθύνη που έχει η προοδευτικότητα στην εγκαθίδρυση, από την μία πολυεπίπεδων μηχανισμών κοινωνικού ελέγχου, και από την άλλη, της χειραφέτησης κάθε πολίτη στο επίπεδο του αρμόδιου να ασκεί αυτόν τον κοινωνικό έλεγχο αλλά και να ανταποκρίνεται ο ίδιος στις δικές του ευθύνες με τον καλύτερο τρόπο. Ο κοινωνικός έλεγχος που αποσκοπεί στην ισοτιμία και τον περιορισμό της εξουσίας συνδέεται άμεσα με την αφετηρία του ανθρώπινου πολιτισμού καθώς από τα πανάρχαια χρόνια πήρε μορφή "νόμων" ως περιοριστικά "ιερά" ταμπού. Αποτελεί μεγάλη αστοχία και ειρωνία της Ιστορίας η έννοια του κοινωνικού ελέγχου να στοχοποιείται από δυνάμεις που επιδιώκουν τον εκδημοκρατισμό της και να μετατρέπεται η ίδια σε ταμπού.

Η κρατική εξουσία μέσα από την διαπλοκή της με την οικονομική και όποια άλλη εξουσία λειτουργεί και μεγεθύνεται ανεξέλεγκτα σε βάρος των πολιτών, κατά παράβαση θεμελιωδών αρχών του διεθνούς δικαίου, όπως η Συνθήκη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του 1948, και αυτό συμβαίνει αποκλειστικά επειδή οι πολίτες καθοδηγούνται ή επαναπαύονται στο να απέχουν από την χρήση και διαμόρφωση μηχανισμών κοινωνικού ελέγχου.

Η λέξη έλεγχος είναι μια πολύ ωραία λέξη και ο κοινωνικός έλεγχος του δημόσιου χώρου, όταν εξασκείται από το σύνολο της κοινωνίας μέσα από μηχανισμούς που ορίζει η ίδια, είναι το ζητούμενο των προσπαθειών των προοδευτικών ανθρώπων. Ο κοινωνικός έλεγχος είναι το μόνο εργαλείο που μπορεί να περιορίζει την συγκέντρωση εξουσίας και τις ανισότητες. Το αίτημα για κοινωνικό έλεγχο αποτελεί τον κορμό για κάθε προσπάθεια εδραίωσης και διεύρυνσης της δημοκρατίας. Η εξάσκηση δε της κοινωνίας στον κοινωνικό έλεγχο είναι ίσως ο ιδανικός τρόπος, αν όχι ο μόνος, χειραφέτησης του κάθε πολίτη και απελευθέρωσής του από τις δυνάμεις που τον καθιστούν υπήκοο και πελάτη εξουσιών και εκμεταλλευτών.

Αριστερά και Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση, ο κοινωνικός έλεγχος, η ανάκληση, και κάθε μέτρο που ρυθμίζει την λειτουργία του δημόσιου χώρου και σχετίζεται με την ανάθεση αρμοδιοτήτων σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή δομές, αποτελούν θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας, ενώ για την προοδευτικότητα, αποτελούν επιδιώξεις συνυφασμένες με την ίδια την υπόστασή της.

Όταν η αριστερά εκφέρεται κατά της αξιολόγησης γενικώς, χάνει την σύνδεσή της με την προοδευτικότητα και μετατρέπεται αυτόματα σε δύναμη οπισθοδρόμησης. Ταυτόχρονα, χάνει την επικοινωνία με ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας που έχει βιώσει τον κρατικό μηχανισμό, μέσα από το πρόσωπο πολλών υπαλλήλων του, ως μηχανισμό αυθαίρετης εξουσίας και καταπίεσης, συλλήβδην και δυστυχώς τις περισσότερες φορές όχι αδικαιολόγητα.

Εφόσον η αριστερά δεν αναζητήσει και δεν αναφερθεί στον ορισμό ενός πλαισίου κοινωνικού ελέγχου σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και δεν εφαρμόσει συγκεκριμένα παραδείγματα εκεί που έχει την δυνατότητα, δεν θα ανακτήσει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας ότι αποτελεί δύναμη προόδου που εργάζεται όχι μόνο για το συμφέρον ορισμένων αλλά για την ευημερία του συνόλου.

Η αριστερά έχει την δυνατότητα και την ευθύνη να διαχωρίσει, τους μηχανισμούς που μετατρέπουν τους ανθρώπους σε αριθμούς και μάλιστα ενοχικούς χρησιμοποιώντας κατεπίφαση προοδευτικό λεξιλόγιο, από την ουσία των επιδιώξεων της προοδευτικότητας. Ο κοινωνικός έλεγχος και η αξιολόγηση αποτελούν έννοιες συνυφασμένες με την προοδευτικότητα και η αριστερά προκειμένου να αποτελεί δύναμη προόδου οφείλει να υπερβεί τα όποια ταμπού και να παρουσιάσει σχετικές προτάσεις της για όλο το φάσμα του δημόσιου χώρου.

Μερικές προτάσεις μιας "άλλης" αξιολόγησης μπορεί να είναι, η αξιολόγηση των προϊσταμένων από τους υφιστάμενους και η κατάργηση του υφιστάμενου δημοσιονομικού κώδικα, η οριζόντια αξιολόγηση μεταξύ ομάδων που συνεργάζονται π.χ. γονείς-εκπαιδευτικοί, η διαρκής παρουσίαση των οικονομικών στοιχείων όλων των οργανισμών στο διαδίκτυο σε πραγματικό χρόνο, η ορθολογική συσχέτιση του κατώτερου μισθού με τον ανώτερο, το επίπεδο ζωής κατά γειτονιά ή περιφέρεια κ.λπ. Μια "άλλη" αξιολόγηση ασφαλώς δεν υπολογίζει τους ανθρώπους σαν αριθμούς αλλά επιδιώκει την διεύρυνση των κανόνων ισοτιμίας, την πολιτισμική ανάπτυξη μέσω της παιδείας των προσώπων και των κοινοτήτων καθώς και την ολοένα εμβάθυνση της χειραφέτησης των πολιτών.